آموزش اصولی پیوند پسته: از انتخاب پایه تا برداشت

تجربه ما نشان می‌دهد که این روش مزایای فراوانی دارد. به‌عنوان مثال، درختان پیوندی از سال چهارم یا پنجم شروع به باردهی می‌کنند، درحالی‌که اگر درخت پسته را پیوند نزنید، حدوداً ۷ تا ۱۰ سال زمان می‌برد تا درخت تازه محصول بدهد. علاوه بر این، پیوند زدن به کشاورزان این امکان را می‌دهد که با پیوندک‌های مطلوب به پایه‌های قوی، درختانی تولید کنند که میوه باکیفیت‌تری دارند و منجر به سود بیشتر می‌شود. همچنین، با انجام عمل پیوند، درختان پسته از لحاظ آسیب‌ها و آفات و خطرات احتمالی قوی‌تر و مقاوم‌تر می‌شوند.

در ایران سه روش پیوند‌زنی مرسوم است: پیوند شکمی، پیوند لوله‌ای، و پیوند اسکنه‌ای. اما بهترین روش پیوند درخت پسته کدام است؟ چه زمانی برای پیوند زدن مناسب‌تر است؟ چگونه می‌توانیم از موفقیت پیوند اطمینان حاصل کنیم؟

در این مقاله به طور کامل و گام به گام طریقه پیوند پسته را به شما آموزش می‌دهیم، از انتخاب پایه مناسب تا برداشت محصول. با ما همراه باشید تا فصل پیوند پسته و تمام نکات ضروری را با هم بررسی کنیم.

کشاورزی

شناخت پایه و پیوندک مناسب

موفقیت در پیوند پسته در گرو انتخاب صحیح پایه و پیوندک است. پایه، نهال یا درختی است که پیوند روی آن انجام می‌شود و پیوندک، قسمتی است که از درخت دیگر جدا شده و برای پیوند استفاده می‌شود. به‌طور کلی، این دو بخش پس از پیوند، توسط بازسازی در محل اتصال با هم یکی شده و به عنوان یک گیاه مستقل به رشد ادامه می‌دهند.

ویژگی‌های پایه قوی برای پیوند درخت پسته

پایه‌ای که برای پیوند درخت پسته انتخاب می‌کنیم باید خصوصیات ویژه‌ای داشته باشد:

• دارای رشد بالا و قوی باشد
• مقاوم به املاح آب و خاک و خشکی باشد
• مقاوم به آفات و بیماری‌های منطقه باشد
• با پیوندک سازگاری کامل داشته باشد
• دارای ساقه صاف و بافت قوی باشد

در ایران معمولاً از سه گونه برای پایه استفاده می‌شود: پسته اهلی (P.vera)، چاتلانقوش (P.Khinjuk) و بنه (P.mutica). در اکثر باغ‌های پسته ایران، گونه اهلی به‌عنوان پایه استفاده شده که رشد اولیه آن زیاد بوده و با پیوندک‌های ارقام مختلف پسته به‌خوبی سازگاری دارد. البته باید توجه داشت که این گونه به نماتد مولد غده ریشه، گموز و ورتیسلیوم حساس است.

چگونه پیوندک سالم و پربازده انتخاب کنیم؟

برای انتخاب پیوندک مناسب، توجه به نکات زیر ضروری است:

پیوندک‌ها باید از شاخه‌های رویشی همان سال انتخاب شوند. به‌طور مشخص، بهتر است از جوانه‌های قسمت‌های میانی شاخه‌ها استفاده کنیم، زیرا جوانه‌های انتهایی معمولاً علفی و بسیار نرم و آبدار هستند و به علت گرمای محیط و از دست دادن آب، قبل از رویش خشک می‌شوند.

همچنین باید از جوانه‌های رویشی استفاده کرد. این جوانه‌ها کشیده‌اند درحالیکه جوانه‌های گل و میوه گردتر هستند. شاخه‌های جوان با رشد سریع‌تر، دارای بیشترین جوانه رویشی می‌باشند و درختان جوان کمتر از 6 سال، بهترین منبع برای تأمین پیوندک هستند.

تفاوت پایه و پیوندک در عملکرد نهایی درخت

انتخاب پایه و پیوندک مناسب تأثیر مستقیمی بر عملکرد نهایی درخت دارد. پایه‌های مقاوم به آفات و بیماری‌ها، یکی از کلیدی‌ترین مزایای پیوند زدن است. با استفاده از پیوند، باغداران می‌توانند از ویژگی‌های خاص یک نوع پسته بهره‌برداری کنند و تنوع ژنتیکی را در باغ افزایش دهند.

پیوند شکمی به رشد بهتر ریشه‌ها کمک می‌کند و این امر موجب می‌شود که درختان بتوانند مواد مغذی را بهتر جذب کنند و در نتیجه، رشد سریع‌تری داشته باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که درختانی که با روش‌های صحیح پیوند زده شده‌اند، معمولاً نسبت به درختان غیرپیوندی، ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر محصول تولید می‌کنند.

بیشتر بدانید: هرس درخت پسته؛ بهترین زمان و روش های اصولی

روش‌های رایج پیوند پسته

در دنیای باغبانی پسته، سه روش اصلی پیوند به طور گسترده استفاده می‌شود که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. شناخت این روش‌ها به شما کمک می‌کند بهترین انتخاب را برای شرایط باغ خود داشته باشید.

پیوند شکمی: زمان، ابزار و مزایا

پیوند شکمی که به شکل T انگلیسی انجام می‌شود، یکی از انواع روش‌های پیوند جوانه است. از آنجا که درخت پسته از نوع درختان صمغ‌دار است، در پیوند شکمی نهال پسته، شکاف افقی در پایین شکاف عمودی و به شکل T معکوس زده می‌شود تا صمغ مترشحه مانع رشد جوانه نشود.

بهترین زمان برای پیوند شکمی پسته از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیرماه است، یعنی هنگامی که پوست درخت به راحتی جدا می‌شود. دمای مناسب برای پیوند زدن بین ۱۴ تا ۳۳ درجه سانتی‌گراد است، با بهترین عملکرد در دمای ۲۵ درجه.

برای تشخیص موفقیت‌آمیز بودن پیوند پسته، ۳ تا ۴ روز پس از پیوند، به دم برگ کنار جوانه دست بزنید؛ اگر به راحتی جدا شود، پیوند گرفته است.

پیوند لولهای: شرایط دمایی و مراحل اجرا

امروزه استفاده از پیوند لوله‌ای (ماسوره‌ای) به دلیل سادگی، سرعت عملیات و درصد بالای جوش خوردن بین پایه و پیوندک رواج یافته و ۹۹ درصد درختان پسته با استفاده از این روش تکثیر می‌شوند.

در این روش، پیوندک به شکل استوانه‌ای حاوی یک جوانه از شاخه مادری جدا می‌شود. هنگام برداشت پوست از نهال، باید دقت شود هیچگونه آسیب یا خراشی به آوند ایجاد نشود. دمای مناسب برای این نوع پیوند بین ۱۳ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد است. در دماهای بالاتر از ۳۵ درجه، پیوندک قبل از تشکیل لایه زاینده خشک می‌شود.

پیوند اسکنه‌ای: مناسب برای درختان مسن

پیوند اسکنه‌ای که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، معمولاً برای احیای باغات فرسوده و تجدید حیات درختان بکار گرفته می‌شود. شرط اصلی موفقیت در این پیوند، وجود پایه سالم و انتخاب قطر مناسب ساقه یا تنه است.

در این روش که برای پایه‌هایی با قطر ۳ تا ۱۰ سانتی‌متر مناسب است، سر پایه را قطع کرده، در سطح برش یک شکاف عمودی به طول ۵ سانتی‌متر ایجاد می‌کنند و پیوندک‌هایی که انتهای آنها به شکل گوه‌ای بریده شده را در شکاف قرار می‌دهند.

مقایسه بهترین روش پیوند درخت پسته در شرایط مختلف

پیوند لوله‌ای به دلیل اینکه پیوندک به‌صورت کامل به ساقه درخت پایه متصل می‌شود، دارای گیرایی بسیار بالایی است. این روش در مناطقی مانند رفسنجان که بادهای فصلی و تند دارد، بیشتر استفاده می‌شود.

پیوند شکمی معمولی‌ترین نوع پیوند در باغبانی است، اما برای نهال‌های پسته معمولی، بیشتر از پیوند لوله‌ای استفاده می‌شود. از پیوند شکمی معمولاً برای پیوند زدن نهال‌های هیبریدی (UCB1) استفاده می‌شود.

در نهایت، بهترین دمای هوا برای عملیات پیوند پسته بین ۱۵-۳۰ درجه سانتی‌گراد است و بهترین زمان برای انجام پیوند در مناطق با آب و هوای معتدل، در بهار می‌باشد.

بیشتر بخوانید: اصول آبیاری پسته

زمان‌بندی و شرایط محیطی برای پیوند پسته موفق

زمان‌بندی مناسب برای پیوند درخت پسته یکی از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در این فرآیند است. باغداران باتجربه می‌دانند که انتخاب زمان درست و شرایط محیطی مناسب، تفاوت بین موفقیت ۹۰ درصدی و شکست کامل عملیات پیوند است.

فصل پیوند پسته: بهار، تابستان یا پاییز؟

بهترین زمان برای پیوند درخت پسته در فصول بهار و تابستان است. در این فصول، درختان در حال رشد فعال هستند و شانس موفقیت پیوند افزایش می‌یابد. به‌طور دقیق‌تر، اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد زمانی است که پوست درخت به‌راحتی جدا می‌شود و به اصطلاح باغداران، زمان پیوند “جو درو” است.

از سوی دیگر، پیوند “خواب” در شهریورماه انجام می‌شود که بیشتر روی نهال‌ها و در خزانه مرسوم است. همچنین، پیوند بهاره در زمان بیدار شدن درخت از خواب زمستانی قابل انجام است و بیشتر برای درختانی مناسب است که در سال قبل پیوند آن‌ها موفق نبوده است.

در فصل پاییز نیز می‌توان پیوند زد، زیرا درختان در حال آماده‌سازی برای خواب زمستانی هستند و انرژی خود را حفظ می‌کنند.

نقل قول:

Timing is crucial when it comes to pistachio transplanting. The ideal time to transplant pistachio trees is during their dormant season, which typically occurs in late winter or early spring, before the onset of new growth. Transplanting during dormancy minimizes stress on the trees and increases the likelihood of successful establishment in their new location. However, it’s essential to avoid transplanting during periods of extreme heat or cold, as this can further stress the trees and impede their ability to recover. “Source“

ترجمه: زمان‌بندی در مورد پیوند پسته بسیار مهم است. زمان ایده‌آل برای پیوند درختان پسته در فصل خواب آنها است که معمولاً در اواخر زمستان یا اوایل بهار، قبل از شروع رشد جدید رخ می‌دهد. پیوند در طول خواب، استرس روی درختان را به حداقل می‌رساند و احتمال استقرار موفقیت‌آمیز در مکان جدید آنها را افزایش می‌دهد. با این حال، اجتناب از پیوند در دوره‌های گرما یا سرمای شدید ضروری است، زیرا این امر می‌تواند درختان را بیشتر تحت فشار قرار دهد و مانع از توانایی آنها برای بهبودی شود.

نقش دما و رطوبت در موفقیت پیوند پسته

دمای مطلوب برای پیوند پسته بین ۱۴ تا ۳۳ درجه سانتی‌گراد است. بهترین عملکرد در دمای ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد مشاهده می‌شود. افزایش دما قبل از تشکیل لایه زاینده باعث خشک شدن پیوندک می‌شود.

رطوبت نسبی نیز نقش مهمی در موفقیت پیوند دارد. رطوبت مناسب بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. علاوه بر این، توصیه می‌شود درختان ۷ تا ۱۵ روز قبل از پیوند آبیاری شوند و حداقل تا یک هفته بعد از پیوند، آبیاری انجام نشود.

وجود نور زیاد برای محل پیوند مضر است. بنابراین، نخ پیوند را باید طوری پیچید که علاوه بر نگه داشتن پیوندک، از عبور نور به محل پیوند نیز جلوگیری کند.

چه زمانی از پیوند زدن باید پرهیز کرد؟

پیوند زدن در شرایط زیر با احتمال شکست بالایی همراه است:

• در دمای کمتر از ۱۴ و بیشتر از ۳۳ درجه سانتی‌گراد
• در فصل زمستان به دلیل راکد بودن شیره نباتی
• در شرایط رطوبت بسیار بالا (بیش از ۷۰ درصد)
• در هنگام وزش بادهای شدید فصلی
• در زمان آبیاری نامناسب که باعث ایجاد شیره نباتی در اطراف پیوندک می‌شود

پس از پیوند، آبیاری باید منظم و به فواصل ۱۴ روز یکبار انجام شود. همچنین، باید مراقب بود که آب به‌طور مستقیم با محل پیوند تماس نداشته باشد.

مقاله پیشنهادی: راهنمای کوددهی پسته: از صفر تا برداشت محصول بیشتر

مراقبت‌های بعد از پیوند تا برداشت محصول

پس از انجام عملیات پیوند درخت پسته، مرحله مراقبت‌های ویژه آغاز می‌شود که موفقیت یا شکست پیوند را تعیین می‌کند. مراقبت‌های صحیح نه‌تنها به گیرایی پیوند کمک می‌کند، بلکه پایه‌های یک باغ پربار را برای سال‌های آینده می‌سازد.

آبیاری و تغذیه مناسب بعد از پیوند

آبیاری اصولی نقش حیاتی در موفقیت پیوند پسته دارد. حداقل تا یک هفته بعد از پیوند، آبیاری را متوقف کنید تا پیوندک فرصت استقرار پیدا کند. پس از این دوره، آبیاری باید منظم و به فاصله هر دو هفته یکبار انجام شود. برای نهال‌های جوان، آبیاری هر ۷ تا ۱۰ روز در فصل بهار و تابستان توصیه می‌شود.

آبیاری قطره‌ای بهترین گزینه برای باغ‌های پسته است، زیرا مصرف آب را کاهش داده و رطوبت را به‌صورت یکنواخت به ریشه‌ها می‌رساند. مهم است از غرقابی شدن خاک جلوگیری کنید، زیرا می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه شود.

نقل قول:

Keep an eye on the pistachio for signs of transplant shock, such as wilting or yellowing leaves. If noticed, ensure the plant is getting the right amount of water and protection from harsh weather conditions. “Source“

ترجمه: مراقب علائم شوک پیوند، مانند پژمردگی یا زرد شدن برگ‌ها، در پسته باشید. در صورت مشاهده، مطمئن شوید که گیاه مقدار مناسبی آب دریافت می‌کند و از آن در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی محافظت می‌شود.

نحوه تشخیص موفقیت‌آمیز بودن پیوند

چند هفته پس از پیوند درخت پسته، محل پیوند را بررسی کنید. اگر پیوندک سبز و شاداب باشد، نشان‌دهنده موفقیت‌آمیز بودن پیوند است. برای اطمینان بیشتر، دم برگ را امتحان کنید؛ اگر به‌راحتی جدا شود، پیوند گرفته است.

حفظ نوار پیوند پسته به مدت ۲ تا ۳ هفته بعد از پیوند ضروری است تا از اتصال کامل پیوندک به درخت اطمینان حاصل شود. در صورتی که پیوندک بعد از ۶ هفته بیشتر از ۲۵ سانتی‌متر رشد کرده باشد، باید جوانه انتهایی را برداشت تا از شکستگی جلوگیری شود.

کوددهی مناسب برای تثبیت پیوند

در سال اول پس از پیوند درخت پسته، کوددهی را انجام ندهید. دلیل این امر آن است که نهال پس از پیوند، ریشه‌هایی نسبتاً ضعیف دارد که نیاز به استقامت و قوت بیشتری دارند.

پس از این دوره، کودهای نیتروژنی برای رشد شاخه‌ها و برگ‌ها، و پتاسیم و فسفر برای بهبود کیفیت میوه و افزایش مقاومت درخت ضروری هستند. کودهای حیوانی، به‌ویژه کود گوسفندی و گاوی، بهترین گزینه برای درختان پسته هستند و بهترین زمان استفاده از آنها قبل از آغاز بهار است.

برداشت محصول از درختان پیوندی: چه زمانی و چگونه؟

درختان پیوندی پسته معمولاً از سال چهارم یا پنجم شروع به باردهی می‌کنند. البته، در سال‌های اولیه نباید انتظار محصول زیادی داشته باشید؛ تنها چند دانه پسته تولید می‌شود.

زمان مناسب برداشت پسته هنگامی است که پوست خارجی (هال) به‌راحتی از میوه جدا می‌شود، معمولاً در اواخر تابستان یا اوایل پاییز (شهریور و مهر). از برداشت زودهنگام یا دیرهنگام خودداری کنید، زیرا به کیفیت محصول آسیب می‌زند. یک درخت پسته بالغ در یک سال خوب می‌تواند تا ۷۰ کیلوگرم پسته تر تولید کند.

نتیجه‌گیری | زومکشت

پیوند درخت پسته یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های کشاورزی در صنعت پسته است که نقش بسزایی در کیفیت و کمیت محصول دارد. همانطور که بررسی کردیم، انتخاب پایه و پیوندک مناسب، زمان‌بندی صحیح، و مراقبت‌های پس از پیوند درخت پسته، همگی عوامل تعیین‌کننده در موفقیت این فرآیند هستند. بنابراین، برای دستیابی به نتیجه مطلوب باید تمام جوانب را با دقت رعایت کنیم.

درختان پیوندی به طور چشمگیری زودتر به باردهی می‌رسند و این امر تفاوت زیادی در سودآوری باغ شما ایجاد می‌کند. علاوه بر این، مقاومت بیشتر در برابر آفات و بیماری‌ها، ویژگی بسیار ارزشمندی است که نباید از آن غافل شد. به یاد داشته باشید که هر سه روش پیوند شکمی، لوله‌ای و اسکنه‌ای مزایای خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب باید بر اساس شرایط باغ و نوع پایه صورت گیرد.

مراقبت‌های پس از پیوند پسته، خصوصاً آبیاری مناسب و کوددهی به موقع، ضامن رشد سالم درخت پیوندی هستند. درحالی که صبر یکی از ملزومات باغداری پسته است، با پیوند صحیح می‌توانید زمان انتظار برای برداشت محصول را به طور قابل توجهی کاهش دهید.

امیدواریم این راهنمای جامع به شما کمک کند تا با تکیه بر تجربیات ارزشمند باغداران، فرآیند پیوند درخت پسته را با موفقیت انجام دهید و از مزایای اقتصادی و کشاورزی آن بهره‌مند شوید. با اطمینان می‌توان گفت که تسلط بر فن پیوند پسته، یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که هر باغدار پسته باید کسب کند.

سوالات متداول