کاشت گندم: مهمترین اصول و نکات کلیدی

کاشت گندم

گندم یکی از مهمترین منابع اصلی غذایی انسان در ایران و دیگر کشور ها می باشد که ریشه اصلی آن به عصر باستان بر میگردد. کاشت گندم بیشترین سطح زمین های زراعی را تشکیل میدهد، به همین دلیل باید مراحل و روش کاشت گندم به ترتیب و صحیح انجام شود تا از کیفیت بالای محصولات بهره مند شویم. از عوامل مهم در کاشت گندم می توان به میزان رطوبت موجود، آب و هوا و پس از آن کود و مواد آلی اشاره کرد که جزو مهمترین نیاز ها برای کاشت و پرورش گندم هستند.

مصرف کود های شیمیایی باعث رشد بیشتر و بهتر محصول و همچنین حفظ‌ خاک می ‌شوند، ولی باید به این توجه داشته باشیم که به اندازه مصرف شوند چرا که ممکن است خسارات اقتصادی زیادی را به کشاورزان وارد کند.

زومکشت رسانه جامع و معتبر کشاورزی

مهمترین نکات کاشت گندم

• خاک مناسب کاشت گندم
• کوددهی گندم
• زمان کاشت گندم
• روش های کاشت گندم
• آبیاری گندم
• آفات و بیماری های گندم

خاک مناسب برای کاشت گندم

خاک مناسب برای کاشت گندم از اهمیت بالایی برخوردار است. ابتدا باید نوع اقلیمی که در آن کاشت گندم صورت میگیرد را در نظر داشته باشید زیرا کاشت و پرورش گندم در مناطقی با خاک و آب و هوای مرطوب یا آب و هوای خشک متفاوت است.

معمولا در مناطقی با آب و هوای مرطوب برای کاشت گندم از خاک شانی و یا از شن و هوروس استفاده شده و در مناطق خشک از زمین های سنگین رسی و رسی هوروس استفاده میکنند‌.

قابل ذکر است که علاوه بر آب و هوای منطقه به PH خاک نیز باید توجه فراوانی شود؛ که میزان PH مناسب برای خاک گندم ۶ تا ۷.۵ است. از جمله مشکلاتی که اسیدی و یا قلیایی بودن خاک به وجود می آورد میتوانیم به کاهش جذب مواد معدنی توسط ریشه اشاره کنیم که باعث بروز مشکلات زیادی شده و مانع رشد گیاه می‌ شود.

نکته: یکی از راه های به تناسب رساندن PH خا‌ک استفاده از کود های ارگانیک و اصلاح کننده خاک مانند هیومیک اسید است.

انواع خاک های مناسب برای کاشت گندم

خاک لومی: خاک های لومی ترکیبی از شن، رس و مواد آلی بوده و به دلیل متخلخل بودن، زهکشی خوب و قدرت نگهداری بالای مواد معدنی و آب برای کاشت گندم مناسب هستند.

خاک رسی: معمولاً خاک های رسی سنگین هستند و زهکشی کمتری نسبت به خاک های لومی دارند، این نوع خاک ها آب و مواد معدنی را به خوبی نگهداری نمی ‌کند و کمتر برای کاشت گندم استفاده می‌ شود.

بیشتر بدانید: آشنایی با انواع هرس درخت سیب بررسی مزایا و نکات

آماده سازی خاک برای کاشت گندم

از جمله مراحل آماده سازی خاک جهت کاشت گندم می توان به شخم زنی اشاره کرد؛ شخم زنی خاک به هوادهی بهتر، بهبود خاک، نرم شدن خاک، قوی شدن ریشه و همچنین از بین بردن علف های هرز کمک می ‌کند.

دومین مرحله در آماده سازی زمین عمل دیسک زدن است، دیسک زدن باعث خرد شدن کلوخ ها میشود. مرحله سوم تسطیح زمین است که باعث می شود آب و مواد مغذی از جمله کود ها در قسمت هایی از زمین جمع نشده و به طور مساوی و یکنواخت در مزرعه پخش شوند.

کوددهی گندم

قبل از هر اقدامی باید تغذیه گندم انجام شود، این عمل تا قبل از برداشت گندم ادامه دارد، در هر مرحله با توجه به نیاز گندم تغذیه و کوددهی انجام می ‌شود؛ به طور مثال قبل از کاشت گندم پودر فسفر و اوره را به صورت آبیاری در مزرعه استفاده می کنند. همچنین در مرحله جوانه زنی گندم از هیومیک اسید و پودر فسفر برای تقویت گندم استفاده می شود‌. برای خوشه دهی گندم نیز از کود مخصوص گندم و جو و کود جلبک دریایی به صورت آبیاری استفاده می‌ شود.

عناصری تغذیه ای که گندم به آنها نیاز دارد شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند که نیتروژن برای رشد رویشی گندم و ایجاد ساقه و برگ استفاده شده و عنصر پتاسیم برای کیفیت دانه و مقاومت گندم نسبت به بیماری ها و شرایط محیطی مختلف استفاده می ‌شود.

بیشتر بخوانید: راهنمای مقابله با آفات گوجه‌ فرنگی

زمان مناسب برای کاشت گندم

کاشت گندم معمولا در دو فصل انجام می‌ شود؛ در فصل های پاییز که به آن گندم پاییزه و در فصل بهار که گندم بهاره نام دارد کشت می شود.

کاشت گندم بهاره: در اوایل فصل بهار کشت میشود و زمان برداشت آن اواخر تابستان است، گندم دوروم، قرمز سخت و سفید نرم از جمله انواع گندم بهاره است.

گندم بهاره مناسب مناطقی است که زمستان های سختی دارند چراکه رشد گندم در زمستان ممکن نیست به همین دلیل آن را در بهار کشت می‌ کنند.

کاشت گندم پاییزه: در فصل پاییز کشت میشود؛ البته در طول پاییز و زمستان رشد کمی دارد و به صورت جوانه های ریز است. رشد گندم پاییزه در بهار آغاز می ‌شود و زمان برداشت آن در تابستان است.

کشت گندم پاییزه به دو دسته کلی تقسیم می شود، کاشت دیمی و کاشت آبی. بسته به نوع اقلیم یکی از این کاشت ها انتخاب می‌ شود.

انواع روش کاشت گندم

کاشت گندم می‌ تواند دستی یا مکانیزه باشد.

روش کاشت گندم دستی: کاشت گندم در این روش به این صورت است که پس از شخم زنی زمین بذر پاشی صورت می گیرد که یا به صورت دستی است و یا با استفاده از ماشین آلات. پس از بذر پاشی روی بذر ها با خاک پوشیده می ‌شود. آبیاری این روش به صورت سطحی می باشد.

مزایا: کم هزینه بودن و مناسب بودن برای زمین های کوچک.

معایب: کارایی کم، نیاز به نیروی کار زیاد و توزیع غیر مساوی بذر.

روش کاشت مکانیزه: این روش از کاشت گندم با استفاده از ماشین های کشاورزی پیشرفته صورت میگیرد. استفاده از این روش مناسب مزارع بزرگ کاشت گندم است‌. در این روش پس از شخم زدن زمین ماشین های کاشت بذر، بذر ها را به طور یکدست در ردیف های منظم در خاک قرار می ‌دهند.

مقاله پیشنهادی: راهنمای کاشت درخت انار و نکات طلایی پرورش

آبیاری مزرعه گندم

مزارع گندم به روش های مختلفی آبیاری می‌ شود؛ آبیاری قطره ای، بارانی و سطحی از انواع آبیاری های گندم هستند که با توجه به دسترسی، موقعیت جغرافیایی و امکانات انتخاب و استفاده می شوند.

• آبیاری قطره ای: در آبیاری قطره ای آب به صورت قطره هایی به سمت ریشه هدایت میشود. از مزیت های این آبیاری، جلوگیری از هدر رفتن آب است.
• آبیاری بارانی: این نوع آبیاری به این صورت است که آب مانند قطره های باران بر روی گیاه پاشیده می ‌شود، این روش مناسب گیاهانی است که نیازمند رطوبت و آب زیاد هستند.
• آبیاری سطحی: آبیاری سطحی به سه دسته آبیاری کرتی، نواری و جوی و پشته تقسیم می‌ شود.

زمان هایی که گندم نیاز به آبیاری دارد شامل مرحله جوانه زنی، رشد، پر شدن دانه و قبل از برداشت است.

توجه داشته باشید که گندم نباید بیشتر از ۵ الی ۶ روز بدون آب بماند، زیرا ممکن است مورد حمله مورچه ها قرار بگیرد و امکان پوسیدگی آن وجود دارد‌. انتخاب هر کدام از روش های آبیاری بسته به میزان آب در دسترس، نوع خاک، شیب زمین و شرایط اقتصادی متفاوت هستند به طور مثال در خاک های سبک آبیاری بیشتری نیاز است و در زمین های دارای شیب زیاد آبیاری نواری مناسب است و همچنین در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند آبیاری قطره ای گزینه ی مناسبی برای آبیاری مزارع گندم است.

آفات و بیماری های گندم

کنترل علف های هرز و مبارزه با آفات و بیماری ها از مهمترین عملیات ها در پرورش گندم است که باید به آن توجه شود. علف های هرز در صورت وجود در مزارع گندم به عنوان رقیب های مواد غذایی و معدنی گندم به حساب می ‌آیند. از جمله کار هایی که برای جلوگیری از رشد علف های هرز می ‌توان انجام داد کشاورزی حفاظتی، کاشت گندم تناوبی و استفاده از علف کش هایی است که اثرات مثبتی به همراه دارند.

از بیماری هایی که گندم به آن مبتلا می شود سن گندم، شته روسی، زنگ گندم، سیاهک پنهان گندم، سیاهک آشکار گندم و سفیدک گندم است.

رشد گندم / برداشت گندم

رشد گندم معمولا بین ۶ تا ۸ ماه زمان میبرد و این مدت زمان بسته به نوع کاشت گندم متفاوت است، به طور مثال گندم پاییزه دوره رشد بیشتری دارد و گندم های بهاره رشد سریع تری دارند و در تابستان به مرحله برداشت می ‌رسند. عملیات برداشت گندم زمانی انجام می ‌شود که دانه های گندم کاملا رسیده هستند و رنگ آنها طلایی است‌، دانه هایی که نارس هستند وزن سبک و ظاهری چروکیده دارند که بخاطر کمبود نشاسته در آنها هست. تاخیر در برداشت گندم ها باعث خشکی دانه ها، ریزش و خوابیدی بوته ها میشود و احتمال خسارت پرندگان را به همراه دارد.

جدول خلاصه مطلب: کاشت گندم

نقل قول:

You can plant wheat in spring, or in fall, which is also known as winter wheat. Winter wheat is commonly grown by farmers because it’s one of the few crops that can be grown easily at this time. “Source“

ترجمه: می توانید گندم را در بهار یا پاییز بکارید که به گندم زمستانه نیز معروف است. گندم زمستانه معمولاً توسط کشاورزان کشت می شود زیرا یکی از معدود محصولاتی است که در این زمان به راحتی می توان کشت کرد.

سوالات متداول: