با تنک شدن خوشه پسته چه کنیم!

تنک شدن خوشه پسته یکی از جدی‌ترین مشکلاتی است که باغ‌های پسته شما را تهدید می‌کند و می‌تواند به یکباره خسارات و آسیب‌های بسیار زیادی به محصول شما وارد کند. این مشکل اگر مدیریت نشود، به شدت عملکرد محصول را کاهش می‌دهد.

تنکی خوشه پسته به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که شامل آلودگی به آفات، تغذیه نامناسب، بارندگی‌های شدید، گردوغبار، آبیاری زیاد، نوسانات دمایی، گرده‌افشانی نامناسب و عوامل هورمونی است. همچنین، تغذیه ضعیف درختان پسته سبب کاهش مقاومت در مقابل آفات، تنش‌های محیطی، سرمازدگی و گرده افشانی غیراصولی می‌شود.

بارندگی در زمان باز شدن گل‌های پسته و گرده افشانی می‌تواند باعث کاهش فروت ست (تشکیل اولیه میوه پسته) شده و در نتیجه تنک شدن خوشه پسته مشاهده می‌شود. علاوه بر این، تغذیه نامناسب عناصر غذایی مخصوصا روی و بور اثرات زیادی در تشکیل گل‌های نر و ماده عقیم و تنک شدن خوشه‌ها و در نتیجه کاهش محصول دارد.

در این مقاله، شما با علل اصلی تنک شدن خوشه پسته آشنا خواهید شد و روش‌های مؤثر برای پیشگیری و مقابله با این مشکل را خواهید آموخت. بنابراین با اقدامات پیشگیرانه قبل از گلدهی، مدیریت صحیح در زمان گلدهی، و تغذیه و آبیاری مناسب می‌توانید از ضررهای اقتصادی ناشی از تنک شدن خوشه‌های پسته جلوگیری کنید.

کشاورزی

پیشگیری از تنک شدن خوشه پسته قبل از گلدهی

اقدامات پیشگیرانه قبل از گلدهی نقش اساسی در کاهش تنکی خوشه پسته دارند. با آغاز فصل خواب درختان پسته، فرصت مناسبی برای برنامه‌ریزی و اجرای روش‌های پیشگیرانه مؤثر فراهم می‌شود که می‌تواند ضامن موفقیت در تولید محصول باشد.

تأمین نیاز سرمایی درختان در زمستان

درختان پسته مانند سایر درختان خزان‌کننده، برای عملکرد مناسب نیازمند گذراندن یک دوره رکود در زمستان هستند. نیاز سرمایی پسته بین ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت در دمای کمتر از ۷ درجه سانتی‌گراد متغیر است. عدم تأمین این نیاز سرمایی، منجر به ناهماهنگی در بیدار شدن درختان، ریزش زیاد جوانه‌های گل، گرده‌افشانی ضعیف و تنک شدن خوشه‌ها می‌شود.

تکامل ساختار گل‌ها و به‌ویژه گل‌های ماده و ارتباط آوندی بین جوانه گل و شاخه در اواخر زمستان کامل می‌شود و ارتباط نزدیکی با تأمین نیاز سرمایی دارد. بنابراین، در صورت عدم تأمین این نیاز، بسیاری از جوانه‌های گل در مرحله تورم یا هنگام شکوفایی می‌ریزند.

استفاده از روغن ولک برای بیدار شدن یکنواخت درختان

در سال‌هایی که زمستان به اندازه کافی سرد نیست، استفاده از روغن ولک می‌تواند تا حد زیادی نیاز سرمایی درختان پسته را تأمین کند. روغن ولک با ایجاد یک لایه غیرقابل نفوذ روی جوانه‌ها، از ورود اکسیژن جلوگیری می‌کند و در نتیجه باعث افزایش متابولیسم گیاه برای تجزیه روغن شده و رکود جوانه‌ها را می‌شکند.

دوز بهینه روغن ولک برای رقم اکبری ۴۰ در هزار و برای سایر ارقام مانند احمدآقایی و کله قوچی ۳۰ در هزار است. نکته مهم این است که تا زمانی که ۶۶ درصد نیاز سرمایی درختان به‌صورت طبیعی تأمین نشده باشد، استفاده از روغن ولک تأثیر چندانی ندارد.

نتایج تحقیقات نشان داده که استفاده از روغن ولک در زمستان باعث تسریع در گلدهی و افزایش کیفیت و کمیت پسته می‌شود. همچنین، استفاده از آن به همراه بنزوات سدیم موجب افزایش وزن صد دانه و درصد خندانی به میزان ۶/۲۴ گرم و ۶/۳ درصد نسبت به تیمار شاهد شده است.

کوددهی زمستانه با نیترات کلسیم

کود نیترات کلسیم یکی از مهم‌ترین کودهای زمستانه برای درختان پسته است که با تأمین همزمان نیتروژن و کلسیم، نقش مهمی در استحکام دیواره سلولی و مقاومت درختان به سرمازدگی دارد.

کلسیم عنصر کلیدی در استحکام دیواره سلولی است و کمبود آن در درختان پسته با پوکی مغز، ترک خوردن پوست، کاهش وزن مغز و ریزش میوه‌ها همراه است. از سوی دیگر، نیترات به‌عنوان منبع نیتروژن، رشد متعادل درخت را تضمین می‌کند و موجب جذب بهتر سایر عناصر از خاک می‌شود.

کوددهی زمستانه با نیترات کلسیم نه تنها به استحکام بافت‌های گیاهی کمک می‌کند، بلکه مقاومت درختان پسته به تنش‌های محیطی را نیز افزایش داده و زمینه را برای تشکیل خوشه‌های قوی و کم‌تر مستعد تنک شدن فراهم می‌آورد.

مقاله پیشنهادی: شناخت بیماری های پسته و روش های پیشگیری و درمان

اقدامات حیاتی در زمان گلدهی برای جلوگیری از تنک شدن خوشه پسته

دوره گلدهی مرحله‌ای بحرانی برای مقابله با تنک شدن خوشه پسته است. در این مرحله، اقدامات شما می‌تواند بین محصول فراوان و خوشه‌های تنک شده تفاوت ایجاد کند.

گرده‌افشانی همزمان درختان نر و ماده

گرده‌افشانی در پسته منحصراً توسط باد انجام می‌شود و حشرات نقشی در آن ندارند. همزمانی گلدهی درختان نر و ماده برای موفقیت گرده‌افشانی حیاتی است. در برخی ارقام، درختان نر زودتر از درختان ماده گل می‌دهند و این ناهماهنگی می‌تواند به تنک شدن خوشه پسته منجر شود. برای رفع این مشکل، پیشنهاد می‌شود در باغ‌های پسته، ترکیبی از ارقام زودرس، میان‌رس و دیررس وجود داشته باشد تا پوشش گلدهی کامل شود.

دوره پذیرش کلاله گل‌های ماده محدود است (۲-۳ روز برای هر گل و ۵-۱۰ روز برای هر درخت). در این دوره، کلاله به رنگ سبز روشن بوده و سطح آن دارای ماده چسبناکی است که به جذب دانه گرده کمک می‌کند.

نقل قول:

After a warm winter, due to incomplete interruption of dormancy, male trees bloom far earlier than the female trees. As a result, a great percentage of pollen is lost, something that results in decrease of fruit set and increase of empty nuts. “Source“

ترجمه:

جلوگیری از گردوغبار و بارندگی با استفاده از گرده‌افشانی مصنوعی

بادهای ملایم با سرعت حدود ۱۰ کیلومتر در ساعت برای گرده‌افشانی مطلوب هستند، اما بادهای گرم، خشک و طوفانی مشکل‌ساز می‌باشند. گردوغبار یکی از مهم‌ترین عوامل مختل‌کننده گرده‌افشانی است زیرا ذرات آن از نظر سایز مشابه دانه‌های گرده بوده و جای دانه‌های گرده را روی کلاله می‌گیرند.

بارندگی در زمان گرده‌افشانی باعث:

• شسته شدن دانه‌های گرده در درختان نر
• خیس شدن سطح کلاله مادگی و کاهش درصد تلقیح
• افزایش رطوبت هوا و اختلال در گرده‌افشانی

برای مقابله با این شرایط، گرده‌افشانی مصنوعی پسته را می‌توانید انجام دهید. این روش می‌تواند میزان میوه‌نشینی را از ۹ درصد به ۱۴ درصد افزایش دهد. پس از بارندگی یا محلول‌پاشی، درختان نر حداقل ۲-۳ روز توان تولید گرده را ندارند، بنابراین گرده‌افشانی مصنوعی در این شرایط ضروری است.

تنظیم فاصله و تراکم درختان نر و ماده

نسبت مناسب درختان نر به ماده در باغ پسته برای گرده‌افشانی مؤثر بین ۱:۸ تا ۱:۱۰ است. متأسفانه در برخی باغات ایران، این نسبت ۱:۲۵ بوده که بسیار کم است و کارایی گرده‌افشانی را کاهش می‌دهد.

دورترین فاصله مؤثر بین درخت نر و ماده که در آن حداقل یک دانه گرده زنده روی کلاله گل ماده قرار می‌گیرد، ۲۰ متر است. کاشت یک درخت نر در مرکز بلوک ۵×۵ درختان ماده، تراکم گرده مناسبی را در باغ ایجاد می‌کند. همچنین کاشت یک ردیف درختان نر عمود بر مسیر باد غالب در حاشیه باغ، به تأمین گرده کافی کمک می‌کند.

بیشتر بدانید: مهم ترین آفات پسته و روش‌های کنترل و درمان آن‌ها

مدیریت تغذیه و آبیاری در مراحل رشد میوه

پس از مرحله گلدهی، مدیریت صحیح تغذیه و آبیاری نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از تنکی خوشه پسته دارد. در این مرحله، میوه‌های کوچک پسته شروع به رشد می‌کنند و برای توسعه سالم نیازمند مواد مغذی و شرایط رطوبتی مناسب هستند.

محلول‌پاشی کلسیم و بور در مرحله ارزنی شدن

کلسیم یکی از عناصر ضروری در استحکام و تشکیل پوسته استخوانی پسته است که نقش مهمی در ماندگاری محصول و کاهش تنک شدن خوشه پسته ایفا می‌کند. حداکثر جذب کلسیم در پسته در ابتدای تشکیل میوه و اصطلاحاً مرحله ارزنی صورت می‌گیرد. محلول‌پاشی کلسیم باید از مرحله ارزنی شدن به بعد انجام شود، زیرا کلسیم موجود در برگ به علت تحرک پایین، قابل انتقال به میوه نیست.

برای محلول‌پاشی کلسیم، می‌توانید از کود کلسیم نیترات یا کلات کلسیم به مقدار ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم در هکتار استفاده کنید. توصیه می‌شود این محلول‌پاشی حداقل در یک تا دو نوبت با فاصله ۷ تا ۱۰ روز تکرار شود. استفاده از جلبک دریایی همراه با کلسیم به رشد بهتر و یکدست شدن خوشه میوه کمک می‌کند.

کاهش آبیاری در دو ماه اول سال

آبیاری بی‌موقع یکی از دلایل اصلی تنک شدن خوشه پسته است. درخت پسته در فصل‌های ابتدایی رشد، نیاز چندان زیادی به آبیاری ندارد، مخصوصاً در ۲ ماه اول سال (یا اصطلاحاً شصتم) که بارش‌های بهاری نیاز آبیاری درختان پسته را تأمین می‌کنند.

آبیاری سنگین در اردیبهشت ماه باعث تشدید بروز عارضه لکه پوست استخوانی ناشی از کمبود کلسیم به دلیل رقیق شدن شیره گیاهی می‌شود. همچنین، اواخر خرداد زمان سخت شدن پوست استخوانی پسته است و آبیاری بیش از حد در این زمان باعث ضخیم‌تر شدن پوست استخوانی شده و ممکن است درصد خندانی پسته را در انتهای فصل کاهش دهد.

استفاده از کودهای پتاسه برای رشد یکنواخت خوشه‌ها

پتاسیم یکی از عناصر مهم در تشکیل خوشه‌های درخت پسته است. استفاده از کود پتاسیم باعث افزایش تعداد خوشه‌ها و در نتیجه افزایش عملکرد محصول می‌شود. پتاسیم باعث افزایش مقاومت درخت پسته در مقابل تنش‌هایی همچون شوری، کم‌آبی، سرمازدگی و آفت‌ها می‌شود.

بهترین زمان مصرف کود پتاس بالا برای پسته اوایل فصل بهار است. در واقع فصل رشد و زمان فندقی شدن میوه درخت پسته بهترین فرصت برای استفاده از کودهای حاوی مقادیر بالای پتاس است. مصرف کودهای پتاسه هم می‌تواند به افزایش بهره‌وری استفاده از آب در باغ‌های پسته کمک نماید و به‌ویژه، کاربرد این کودها در شرایط آب‌های شور به شدت توصیه می‌شود.

پتاسیم از مهم‌ترین عناصر جهت پر شدن مغز پسته است و در افزایش انتقال مواد غذایی به مغز پسته نقش اساسی دارد. از دیگر تأثیرات مهم پتاس، کمک به باز شدن دهان پسته‌ها است که باعث می‌شود درصد خندانی بیشتر شده و بازارپسندی محصول بالا برود.

بیشتر بخوانید: دلایل اصلی پوکی پسته و روش های پیشگیری

مقابله با آفات و تنش‌های محیطی در طول فصل

حفاظت از خوشه‌های پسته در برابر آفات و تنش‌های محیطی بخش جدایی‌ناپذیر مدیریت باغ است که مستقیماً بر میزان تنکی خوشه پسته تأثیر می‌گذارد. عوامل زیان‌آور زنده و غیرزنده متعددی می‌توانند در طول فصل رشد، سلامت خوشه‌های پسته را به خطر بیندازند.

پسیل پسته از مخرب‌ترین آفات درختان پسته محسوب می‌شود که با مکیدن شیره گیاهی از برگ‌ها و خوشه‌ها، باعث ضعف عمومی درخت و تنک شدن خوشه‌ها می‌گردد. برای مبارزه با این آفت، نظارت مستمر بر جمعیت آن ضروری است. سمپاشی به‌موقع با سموم مناسب، حفظ دشمنان طبیعی پسیل و کاهش علف‌های هرز اطراف درختان از روش‌های مؤثر مدیریت این آفت هستند.

سن‌های زیان‌آور نیز با تغذیه از شیره خوشه‌های جوان، خسارت قابل توجهی به محصول وارد می‌کنند. رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید تخم سن و شخم زمستانه برای از بین بردن پناهگاه‌های زمستان‌گذرانی سن‌ها، راهکارهای مناسبی برای کاهش جمعیت این آفت می‌باشند.

علاوه بر آفات، تنش‌های محیطی مانند گرما، سرما و خشکی نیز می‌توانند منجر به تنکی خوشه پسته شوند. استفاده از کائولین (سفید‌کننده) روی درختان در فصل گرم باعث کاهش دمای برگ و جلوگیری از آفتاب‌سوختگی می‌شود. همچنین، نصب بادشکن در اطراف باغ، تنش‌های ناشی از بادهای گرم و خشک را کاهش می‌دهد.

بیماری‌های قارچی مانند بلاست و آلترناریا در شرایط مرطوب می‌توانند به سرعت گسترش یابند و باعث تنک شدن خوشه‌های پسته شوند. محلول‌پاشی با قارچ‌کش‌های مناسب قبل از بارندگی‌های بهاره و رعایت فاصله مناسب بین درختان برای تهویه بهتر، در کنترل این بیماری‌ها مؤثر است.

رعایت اصول مدیریت تلفیقی آفات (IPM) با ترکیبی از روش‌های زراعی، بیولوژیک و شیمیایی، ضمن حفاظت از محیط زیست، بهترین نتیجه را در پیشگیری از تنک شدن خوشه پسته به همراه خواهد داشت.

سؤالات متداول