آفات هندوانه و روش های پیشگیری موثر (آفات مهم)

آیا می‌دانستید که شته جالیز به تنهایی می‌تواند ناقل 70 نوع بیماری ویروسی در گیاهان باشد؟ آفات هندوانه از جمله شته جالیز، مگس جالیز و سرخرطومی جالیز می‌توانند خسارت‌های جدی به محصول وارد کنند. در واقع، این آفات با مکیدن شیره گیاه و ایجاد تغییرات فیزیولوژیک، باعث توقف رشد و از بین رفتن محصول می‌شوند.

به علاوه، آفات و بیماری‌های هندوانه می‌توانند به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم به محصول آسیب برسانند. همچنین، مگس جالیز با تخم‌گذاری 20 تا 30 عدد در هر نوبت، می‌تواند خسارت قابل توجهی به میوه وارد کند. در این مقاله، ما به بررسی آفات مهم هندوانه، نحوه شناسایی علائم اولیه حمله آنها و روش‌های موثر پیشگیری از خسارت خواهیم پرداخت.

مجله آموزش زومکشت

آفات مهم هندوانه و چرخه زندگی آنها

هندوانه در طول دوره رشد خود با آفات متعددی روبرو می‌شود که چرخه زندگی آنها را شناختن، گام نخست در مبارزه موثر است. در ادامه به مهم‌ترین آفات هندوانه و چرخه زندگی آنها می‌پردازیم.

شته جالیز (Aphis gossypii) از خانواده Aphididae، آفتی با بدن گلابی شکل و اندازه ۲-۴ میلیمتر است. رنگ بدن این حشرات از سبز روشن تا سبز تیره متمایل به خاکستری متغیر می‌باشد. در ابتدای چرخه زندگی، حشرات ماده بی‌بال موسوم به ماده‌های موسس از طریق بکرزایی تولیدمثل می‌کنند. زمستان‌گذرانی این آفت به صورت ماده‌های فاقد بال روی علف‌های هرز میزبان انجام می‌شود. در شرایط مساعد محیطی، شته جالیز تا ۲۰ نسل در سال تولید می‌کند.

مگس جالیز (Dacus Ciliatus) از آفات مهم دیگر هندوانه است. مگس ماده بالغ دارای تخم‌ریز است که با آن زیر پوست میوه‌های جوان سوراخ ایجاد کرده و به طور متوسط ۲۱۰ عدد تخم در دسته‌های ۵-۱۵ تایی می‌گذارد. لاروها پس از خروج از تخم، با ایجاد دالان درون میوه، از گوشت آن تغذیه می‌کنند و به میوه آسیب می‌رسانند. لاروهای سن آخر از میوه خارج شده و در عمق چند سانتی‌متری خاک تبدیل به شفیره می‌شوند.

سرخرطومی هندوانه (Acythopeus curvirostris persicus) حشره‌ای با طول ۳-۵ میلیمتر و عرض ۲ میلیمتر به رنگ سیاه است. خرطوم بلند و باریک و قدری خمیده دارد. زمستان را به صورت حشره کامل در داخل میوه‌های خشکیده و یا زیر خاک می‌گذراند. در بهار، حشرات کامل زمانی که میوه‌ها به اندازه گردو یا پرتقال هستند، میوه را با جویدن و بریدن کامل دم آن از بوته اصلی جدا کرده و سپس تخم‌گذاری می‌کنند. این آفت در استان فارس دارای سه نسل در سال است.

نقل و قول ویکی پدیا

مهم‌ترین آفات هندوانه عبارتند از: شته، مگس خربزه و کرم لوله‌ای ریشه‌گرهی. در صورت بالا بودن سطح رطوبت گیاه مستعد بیماری‌های گیاهی مثل سفیدک پودری و ویروس موزائیک می‌شود. ارقام دیگری که بیشتر در ژاپن و دیگر بخش‌های خاور دور رشد می‌کنند، نسبت به پژمردگی فوزاریم حساس هستند.

کنه تار عنکبوتی (Tetranychus urticae) با اندازه کوچک (حدود ۰.۶ میلیمتر) و رنگ سبز کمرنگ، از شیره سلول‌های زیر برگ‌ها تغذیه می‌کند. ماده‌ها تخم‌های خود را در زیر برگ قرار داده و با تنیدن تارهای ریز، کلنی‌های متراکمی تشکیل می‌دهند. در شرایط گرم و خشک، این آفت می‌تواند تا هفت نسل در سال تولید کند.

به طور کلی، شناخت دقیق چرخه زندگی آفات هندوانه، امکان پیش‌بینی زمان حمله و اجرای به موقع روش‌های پیشگیرانه را فراهم می‌کند.

علائم اولیه حمله آفات هندوانه

تشخیص زودهنگام حمله آفات هندوانه، کلید اصلی جلوگیری از خسارت گسترده است. من در این بخش نشانه‌های اولیه آفات هندوانه را معرفی می‌کنم تا با مشاهده آنها، اقدامات لازم را سریعاً انجام دهید.

کنه تار عنکبوتی، آفتی با اندازه ۰.۴ میلی‌متر و رنگ سبز کمرنگ تا زرد، اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود. نخستین نشانه حمله این کنه، ظهور لکه‌های ریز یا زرد رنگ در سطح بالایی برگ است. با ادامه فعالیت، برگ‌ها ممکن است زرد، برنزی یا قهوه‌ای شده و در نهایت زودتر بریزند. این کنه‌ها معمولاً در سطح زیرین برگ زندگی می‌کنند و با سوراخ کردن سطح برگ، از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند.

شته جالیز به رنگ‌های سبز، زرد یا قرمز دیده می‌شود. علامت اولیه حضور آنها، پیچیدگی برگ‌ها و تشکیل کلنی در زیر برگ‌ها و میان رگبرگ‌هاست. شته‌ها با فرو کردن خرطوم خود به برگ‌ها، شیره گیاهی را می‌مکند و موجب خشکی و زردی برگ‌ها می‌شوند. در بوته‌های آلوده، برگ‌ها پیچیده شده و گل‌ها می‌ریزند.

مگس جالیز در مرحله میوه‌دهی، زیر پوست میوه‌های جوان تخم‌ریزی می‌کند. محل تخم‌گذاری معمولاً به رنگ قهوه‌ای در‌می‌آید و میوه در این ناحیه دچار تغییر شکل و خمیدگی می‌شود. ظهور لکه‌های قهوه‌ای روی میوه و بدشکلی آن، نشانه‌های اولیه حمله این آفت است.

سرخرطومی جالیز علائم متفاوتی دارد. پس از تخم‌ریزی، جریان شیره نباتی به میوه‌هایی که روی آنها تخم‌ریزی شده، از محل دم میوه یا شاخه توسط حشره نر قطع می‌شود که باعث پژمردگی و زردی بوته می‌گردد.

بیماری‌های ثانویه نیز اغلب به دنبال حمله آفات ظاهر می‌شوند. سفیدک داخلی با لکه‌های زردرنگ، زاویه‌دار و محدود بین رگبرگ‌ها شناخته می‌شود. آنتراکنوز خود را با لکه‌های کوچک آبسوخته و تیره‌رنگ نشان می‌دهد. پژمردگی فوزاریومی با پژمردگی برگ‌ها در ساعات گرم روز و رنگ‌پریدگی آنها تشخیص داده می‌شود.

به یاد داشته باشید که مشاهده منظم مزرعه، بررسی دقیق زیر برگ‌ها و توجه به هرگونه تغییر رنگ، بافت یا شکل بوته‌ها و میوه‌ها، نقش بسزایی در تشخیص زود هنگام آفات هندوانه دارد.

روش‌های پیشگیری از آفات هندوانه قبل از خسارت

پیشگیری از آفات هندوانه بسیار آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از مبارزه با آنها پس از شیوع است. تناوب زراعی یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری محسوب می‌شود. این روش با کشت متناوب محصولات مختلف، چرخه زندگی آفات را مختل می‌کند. هرچه تناوب زراعی متنوع‌تر باشد، احتمال خسارت کمتر خواهد بود زیرا ضرر در یک محصول ممکن است با سود در محصول دیگر جبران شود.

• از بین بردن علف‌های هرز میزبان، اقدامی ضروری در کنترل آفات است. این علف‌ها پناهگاه آفاتی مانند شته‌ها هستند. تهیه مناسب بستر کاشت به شناخت گونه‌های علف‌های هرز موجود در مزرعه بستگی دارد. در صورت وجود علف‌های هرز چندساله، بهتر است زمین به گونه‌ای شخم زده شود که ریشه‌ها به سطح خاک آمده و خشک شوند.
• معلق نگه داشتن میوه‌های کوچک روش موثری برای پیشگیری از آفت مگس جالیز است. این حشره میوه‌هایی را که کمی با زمین فاصله داشته و به صورت مورب قرار گرفته‌اند، آلوده نمی‌کند. همچنین، زیاد کردن فواصل آبیاری می‌تواند به کنترل آفات کمک کند، زیرا رطوبت نقش مهمی در رشد جنینی تخم‌ها دارد.
• کشت به روش جوی و پشته نیز روش دیگری است که رطوبت کمتری به تخم‌ها می‌رساند و در نتیجه تخم‌ها تفریخ نمی‌شوند. کود حیوانی پوسیده به عنوان یک منبع غذایی اصلی اهمیت زیادی دارد، اما باید کاملاً پوسیده و عاری از بذر علف‌های هرز و بیماری‌های قارچی باشد.
• استفاده از تله‌های فرمونی و کارت‌های رنگی چسبنده از روش‌های موثر دیگر است. کارت‌های زرد برای کنترل آفاتی نظیر سفید بالک‌ها، مگس‌های مینوز و شته‌های بالدار مفید هستند، در حالی که کارت‌های آبی برای کنترل تریپس‌ها استفاده می‌شوند.
• وجود زنبور عسل و حشرات گرده‌افشان نقش مهمی در گرده‌افشانی هندوانه دارد. وجود یک کندوی قوی زنبور عسل (30 هزار عددی) برای هر 4 تا 8 هزار متر مربع کشت هندوانه توصیه می‌شود. در نهایت، شخم و دیسک بلافاصله پس از برداشت محصول، جمع‌آوری بقایای جالیز در مزرعه و دادن یخ آب زمستانه از دیگر روش‌های پیشگیری هستند.

نتیجه‌گیری

آفات هندوانه تهدیدی جدی برای محصول و درآمد کشاورزان محسوب می‌شوند. بنابراین، شناخت دقیق چرخه زندگی آفات و علائم اولیه حمله آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، روش‌های پیشگیرانه مانند تناوب زراعی، کنترل علف‌های هرز و مدیریت صحیح آبیاری می‌توانند خسارت‌های احتمالی را به حداقل برسانند.

به طور کلی، موفقیت در مدیریت آفات هندوانه نیازمند رویکردی جامع و یکپارچه است. بازدید منظم مزرعه و شناسایی زودهنگام نشانه‌های آلودگی، کلید اصلی جلوگیری از خسارت‌های گسترده است. استفاده از روش‌های طبیعی مانند تله‌های فرمونی و کارت‌های رنگی چسبنده، در کنار حفظ تعادل اکوسیستم مزرعه، راهکاری پایدار برای مقابله با آفات محسوب می‌شود.

در نهایت، باید توجه داشت که پیشگیری همواره آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. رعایت اصول صحیح کشاورزی و اجرای به موقع اقدامات پیشگیرانه، تضمین‌کننده سلامت محصول و بهره‌وری اقتصادی مزرعه خواهد بود.

سوالات متداول