هرس انگور
هرس انگور یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در باغداری و کشاورزی است که کشاورزان برای افزایش باردهی و کیفیت محصولات خود انجام می دهند. انواع هرس انگور شامل عوامل مختلفی همچون بریدن قسمت های مختلف از درخت مانند بریدن شاخه ها، خوشه ها و برگ ها که هدف آن رشد بهتر و کیفیت بیشتر میوه های درختان است. هرس کردن نه تنها تاثیر چشم گیری در رشد گیاه و میوه دارد، بلکه باعث ایجاد مدیریت فضای گیاهان و کاهش بیماری ها نیز می شود.
| انواع هرس انگور | زمان انجام | هدف اصلی |
|---|---|---|
| فرم‌دهی | زمستان سال‌های اول | ساختاردهی اولیه |
| باردهی | زمستان/اوایل بهار | افزایش کیفیت محصول |
| کوتاه | همراه باردهی | تمرکز تغذیه |
| بلند | همراه باردهی | رشد بیشتر شاخه‌ها |
| مختلط (خرگوشی) | همراه باردهی | تعادل باردهی و رشد |
| سبز (تابستانه) | تابستان | تهویه و نوررسانی |
نقل قول:
“Pruning properly will improve plant vigor and lead to better yields and higher quality fruit,” “Source “
ترجمه: “هرس صحیح باعث بهبود بنیه گیاه می شود و منجر به عملکرد بهتر و میوه با کیفیت بالاتر می شود.”
معرفی انواع هرس انگور
انواع هرس انگور در دو نوع کلی خلاصه می شود: هرس فرم دهی و هرس باردهی که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
هرس فرم دهی انگور
هرس فرم‌دهی یکی از انواع هرس انگور است که در سال‌های ابتدایی رشد گیاه انجام میشود و هدف آن ایجاد ساختار مطلوب برای درخت انگور است. این نوع هرس یکی از مراحل مهم در رشد اولیه انگور به شمار می‌رود. در این فرآیند، شاخه‌های اضافی و نامناسب حذف میشوند تا درخت انگور یک ساختار منظم پیدا کند. هدف از هرس فرم‌دهی، ایجاد چارچوبی است که در سال‌های بعدی موجب رشد بهتر و منظم‌تر درخت شود. هرس فرم‌دهی معمولاً در سال‌های اول کاشت درخت صورت میگیرد و در فصلی که درخت در خواب است، زمانی که نیازی به باردهی ندارد، این عمل انجام میشود.
انواع هرس انگور فرم دهی
انواع مختلف هرس انگور و فرم‌دهی بسته به نوع تربیت درخت، می‌توانند اشکال و روش‌های متفاوتی داشته باشند.
- سیستم کوردون: سیستم کوردون یکی از انواع هرس انگور است که به ایجاد شاخه‌های افقی بر روی درخت متمرکز میشود. در این روش، شاخه‌ها به‌طور افقی کشیده میشوند تا نظم خاصی به درخت انگور داده شود. این سیستم برای درختانی که به‌صورت داربستی کاشته شده‌اند، مناسب است و به کنترل شاخه‌ها و جلوگیری از تراکم زیاد درخت کمک می‌کند. سیستم کوردون به‌ویژه برای باغ‌هایی که به باردهی یکنواخت و منظم نیاز دارند، کاربرد دارد و تعادل مناسبی بین ریشه و مقدار میوه درخت حفظ می‌کند.
- سیستم چتری: سیستم چتری، که به آن آُومبِل نیز گفته میشود، یکی دیگر از انواع هرس انگور است. در این روش، شاخه‌های درخت به‌صورت شعاعی به سمت بالا رشد کرده و شکلی مشابه چتر پیدا می‌کنند. این سیستم مزایای زیادی دارد، از جمله بهبود تهویه و نوردهی درخت و جلوگیری از رطوبت بیش از حد. با توجه به اینکه مواد مغذی به‌طور یکنواخت به درخت می‌رسد، رشد بهتری ایجاد میشود. به همین دلیل، از سیستم چتری برای تولید انگورهایی با خوشه‌های بزرگ و میوه‌های درشت استفاده میشود.
- سیستم گوبلت: نوع دیگر از انواع هرس انگور، سیستم گوبلت یا جامی است. در این سیستم، شاخه‌ها به‌صورت کوچک و نزدیک به پایه گیاه هرس میشوند، که باعث میشود درخت به‌صورت بوته‌ای و محکم رشد کند. این روش زمانی استفاده میشود که سیستم داربستی وجود ندارد یا استفاده از آن دشوار است. سیستم گوبلت به‌ویژه برای مناطق خشک و کم‌آب مناسب است، زیرا درختان با این نوع هرس مقاومت بیشتری در برابر شرایط آب و هوای نامساعد دارند.
مقاله پیشنهادی: قدم به قدم هرس درخت انگور سیستم پاچراغی – زومکشت
هرس باردهی انگور
هرس باردهی یکی از روش‌های هرس انگور است که پس از بلوغ گیاه انجام میگیرد. هدف اصلی این نوع هرس، افزایش محصول و ارتقای کیفیت میوه‌هاست. این مرحله از هرس، به‌ویژه برای درختان بالغی که وارد دوره ثمردهی شده‌اند، اهمیت ویژه‌ای دارد. در این روش، شاخه‌های زائد یا غیرثمربخش که ممکن است کیفیت محصول را پایین بیاورند، حذف میشوند تا انرژی گیاه صرف تولید میوه‌های مرغوب‌تر شود.
هرس باردهی غالباً در اواخر زمستان یا ابتدای بهار انجام میشود، هنگامی که درخت در حالت خواب و کم‌فعالیت است. این زمان مناسب‌ترین فرصت برای هرس محسوب میشود، زیرا به درخت آسیبی وارد نمی‌شود و در آغاز فصل رشد، میتواند با کارایی بیشتری به باردهی ادامه دهد.
انواع هرس باردهی انگور
این هرس بسته به نوع گیاه و میزان رشد آن به شکل‌های متفاوتی انجام می شود که شامل موارد زیر است:
هرس کوتاه: هرس کوتاه در زمان هایی انجام می شود که جوانه های قسمت پایینی مقدار باردهی تقریبا بیشتری دارند ، از این روش استفاده میشود. در هرس کوتاه سه الی چهار جوانه انتهای شاخه نگه داشته و شاخه را از قسمت بالای جوانه سوم برش میدهند و در نتیجه شاخه هایی که درشت تر و سالم تر هستند میوه های سالم و با کیفیت تولید می‌کنند. این نوع هرس بیشتر برای گیاهانی است که انگورهایی است که پرورده های شیره دار و شیرین تولید می‌کنند. و هدف از هرس کوتاه ایجاد تمرکز مواد مغذی بر روی شاخه های کمتری انجام شود و در نتیجه محصولات با کیفیت تولید میشود.
هرس بلند: یکی دیگر از نام های هرس بلند، هرس خفیف است.هرس بلند زمانی انجام می شود که گیاه به رشد رویشی نیاز ندارند استفاده میشوند . شاخه هایی جوانه میوه ده آن در بخش بالایی قرار گرفته، بهتر است به طور خفیف هرس انجام شود. این روش برای آب و هوای مرطوب استفاده میشود. این گیاهان برای گیاهانی است که رشد بلند و میوه های آن ها آبدار هستند استفاده میشود. در هرس بلند چهار الی دوازده جوانه را روی شاخه نگهداری می‌کنیم و شاخه را از بالای بخش دوازدهم برش می‌دهیم. از نتیجه های این هرس می‌توان به این اشاره کرد که میوه های این هرس نهال انگور میوه هایی با قند کمتر است.
هرس مختلط: هرس مختلط نام دیگر به نام هرس خرگوشی نامیده میشود. این روش ترکیب روش های گفته شده در بالای متن است. از هدف های اصلی این هرس نهال انگور این است که حداکثر ظرفیت و قدرت درختان را حفظ خواهد شد.
بهترین هرس نهال انگور؛ هرس مختلط می باشد. در این نوع هرس نهال انگور یک شاخه را با هفت الی هشت جوانه نگه داری می‌کنند و از بالای جوانه هشتم برش میدهند. این شاخه، شاخه مناسب با هدف تولید انگور و میوه دهی خواهد بود. شاخه ای دیگر را با دو جوانه می دارند که این شاخه وظیفه تولید شاخه و میوه سال دیگر را بر عهده دار خواهد بود. این نوع هرس برای تولید انگور که مصرف تازه و خشک کردن استفاده میشود.
هرس سبز: یکی دیگر از انواع هرس انگور، هرس سبز است که به آن هرس تابستانه نیز می‌گویند. این نوع هرس در فصل رشد و در طول تابستان صورت میگیرد و هدف آن افزایش نوردهی، تهویه بهتر و کاهش تراکم برگ‌هاست. در هرس سبز، شاخه‌های نامناسب، برگ‌های اضافی و خوشه‌های زیاد حذف میشوند. با انجام عمل حذف شاخه‌ها و برگ‌ها جریان هوای بهتر برای گیاه صورت میگیرد و بیماری‌های قارچی کاهش میابند. هرس سبز به خصوص برای منطقه هایی با رطوبت بالا یا باغ هایی که با خطرات بیماری‌های قارچی روبه رو هستند، پیشنهاد میشود. زمان انجام هرس سبز در فصل تابستان یعنی فصل رشد است که حذف شاخه های اضافه باعث رشد بیشتر و تهویه درخت میشود.
مقاله مرتبط: هرس سبز انگور
مزایای هرس انگور
- ثمردهی بیشتر درخت: از مزایا انواع هرس انگور می توان گفت که هرس مناسب موجب افزایش کیفیت محصول میشود. با ازبین بردن شاخه‌های اضافی به سمت شاخه‌های ثمرده گیاه میتواند میوه‌هایی با کیفیت بالا پرورش دهد.
- کنترل فرم درخت و گیاه: هرس کردن به باغداران این امکان را می‌دهد که اندازه و فرم گیاه را به شکل درست و دلخواه تنظیم کنند. این عمل باعث میشود که درخت قابلیت مدیریت و برداشت را داشته باشد.
- جلوگیری از بیماری ها و آفات: با انجام عمل انواع هرس انگور و حذف شاخه‌های بیمار و پیشگیری از تراکم برگ‌ها، امکان بیماری‌های قارچی و آفات کم میشود. ایجاد تهویه مناسب در بین شاخه‌ها، شرایط مطلوبی برای پرورش و رشد انگور ها ایجاد میشود و ازبیماری‌های قارچی پیشگیری میشود.
- طولانی تر شدن عمر درخت: از مزیت های انجام انواع هرس انگور این است که اگر انجام هرس به طور منظم صورت بگیرد میتواند باعث جوان شدن و تحریک رشد گیاه انگور میشود. همین امر باعث افزایش عمر گیاه و افزایش باردهی میشود.
- دسترسی به نور و تهویه: انواع هرس انگور باعث میشود که میزان جریان هوای بهتر بین شاخه ها و برگ ها میشود این مزیت برای مناطقی که دارای آب و هوای مرطوب و قارچی مناسب است.
- زمان بندی هرس: انواع هرس انگور زمانبندی مناسبی دارد، اگر زمانبندی مناسب ایجاد شود، باعث موفقیت در رشد و پرورش درخت انگور شود.
نتیجه گیری | زومکشت
هرس انگور یکی از روش‌های کلیدی مدیریت باغ است که باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول، بهبود رشد گیاه و کاهش بیماری‌ها میشود. دو نوع اصلی هرس وجود دارد: هرس فرم‌دهی برای ساختاردهی در مراحل اولیه رشد و هرس باردهی برای حذف شاخه‌ها و تمرکز انرژی گیاه روی میوه‌های باکیفیت.
روش‌هایی مانند کوردون، چتری و گوبلت بسته به شرایط انتخاب میشوند.
هرس مناسب به بهبود کیفیت محصول، کاهش بیماری‌ها، تنظیم فرم درخت، افزایش نور و تهویه و طولانی‌تر شدن عمر گیاه کمک می‌کند. با برنامه‌ریزی و هرس منظم، بهره‌وری باغ انگور افزایش می‌یابد.
منابع: extension – rhs – bestswines
سوالات متداول
بهترین زمان هرس فرم‌دهی زمستان و برای هرس باردهی اواخر زمستان تا اوایل بهار است.
هرس باردهی، به‌ویژه هرس مختلط، برای افزایش کیفیت و اندازه میوه بسیار مؤثر است.
هرس سبز باعث بهبود تهویه، نوردهی و کاهش بیماری‌های قارچی در تابستان میشود.
بله، همه انواع انگور برای رشد بهتر، نیاز به هرس منظم و اصولی دارند.
هرس کوتاه مناسب انگورهای شیرین و پرشیره است؛ هرس بلند برای رشد بیشتر در شاخه‌های بلند و مناطق مرطوب کاربرد دارد.
