معرفی انواع پیوند انگور

پیوند درخت انگور

انگور از مهم‌ ترین میوه‌ هایی است که تولید و پرورش آن در کشور ما دارای قدمت طولانی بوده و در واقع کشور ایران یکی از سرزمین ‌های اولیه کشت انگور در جهان به شمار می ‌رود. بنابراین کشاورزان در اکثر نقاط ایران با روش ‌های کاشت، تولید و نگهداری آن آشنایی دارند. به همین دلیل امروزه در اغلب نقاط ایران و تقریبا در تمامی اقلیم ‌های کشور، کاشت و پرورش انگور در حال انجام است.

انگور امروزه در سراسر جهان به ویژه در مناطق معتدل کشت می‌ شود. پیوند درخت انگور از جمله راه‌ های افزایش کیفیت و عملکرد محصول این درخت است که همواره با جزئیات بی ‌شماری همراه است که برای موفقیت باید آنها را رعایت کرد.

در این مقاله قصد داریم به آموزش انواع پیوند انگور بپردازیم، و شما را با تمام جزئیات و انواع روش‌های آن آشنا کنیم، به‌نحوی که پس از خواندن این مقاله اطلاعات جامع و کاملی از پیوند زدن درخت انگور دریافت خواهید کرد، پس با ما همراه باشید.

زومکشت سایت معتبر و جامع کشاورزی

تعریف عمل پیوند، پایه و پیوندک

درختان انگور معمولا به روش پیوند یا قلمه‌ زنی تکثیر می‌ یابند. پیوند زدن به عملیاتی گفته می ‌شود که در آن قسمتی از یک گیاه بر روی قسمتی از گیاه دیگری متصل می ‌شود. پیوند زدن یکی از شیوه‌ های تکثیر غیرجنسی گیاهان است. در عمل پیوند بافتی از گیاهی جدا شده و بر روی گیاه دیگری رشد و پرورش داده می‌ شود.

گیاهی که پیوند روی آن انجام می‌ شود “پایه” و گیاهی که روی گیاه پایه قرار می ‌گیرد “قلمه یا پیوندک” نام دارد. همچنین بسیاری از گیاهانی را که نمی ‌توان با بذر و سایر روش ‌های تکثیر (قلمه خوابانیدن و یا دیگر روش‌های غیر جنسی) زیاد کرد با روش پیوند تکثیر می ‌کنند. پیوند انگور فرآیندی زمان ‌بر است که نیازمند صبر، تمرین است.

مزایای پیوند انگور

پیوند انگور دارای مزایای بسیار زیادی است اما هدف کلی و نهایی از انجام عمل پیوند، رشد، پرورش و ازدیاد گونه ‌های باکیفیت با عملکرد بالا، روی پایه‌ های مقاوم است. در ادامه برخی از مهمترین مزایای عمل پیوند را معرفی می کنیم:

• افزایش عملکرد درختان انگور
• کاهش درصد بیماری ‌ها و مقاوم کردن آن‌ ها
• بالا بردن کیفیت انگور
• بهبود رشد و اصلاح باغ
• جوان سازی باغ
• افزایش سود اقتصادی

بهترین فصل برای پیوند انگور

پیوند زدن درختان میوه به منظور ایجاد یک ترکیب پیوندی مطلوب، زمانی مقدور است که شرایط محیطی و وضعیت فیزیولوژیکی گیاه مناسب باشد. همچنین موفقیت در پیوند انگور، به عوامل مختلف دیگری از جمله مورفولوژی گیاه، زمان مناسب و نحوه اجرای روش ‌های پیوند بستگی دارد.

روی هم رفته باید توجه داشت که انتخاب بهترین زمان برای پیوند انگور، بستگی به شرایط محیطی، نوع درخت انگور و… دارد. بنابراین بهتر است زمان ‌هایی را برای انجام عمل پیوند در نظر گرفت که درختان کمتر در معرض شرایط نامساعد محیطی مثل تنش‌های خشکی یا گرما باشند. بنابراین باید اواخر فصل زمستان یا اوایل بهار، که درختان در حال استراحت هستند نسبت به انتخاب پیوندک اقدام نمود.

بیشتر بدانید: بهترین زمان کاشت نهال انگور

مراحل پیوند انگور

همانطور که گفتیم پیوند انگور یک روش کارآمد و مطلوب است که به کشاورزان اجازه می ‌دهد تا ویژگی ‌های دلخواه یک نوع انگور را به پایه دیگری اضافه کنند. پیوند انگور می‌تواند به ارتقای مقاومت در برابر آفات، بیماری ‌ها، بهبود کیفیت میوه، و تغییر نوع میوه کمک کند. در ادامه مراحل کلی پیوند انگور را به طور مختصر ذکر می ‌کنیم.

1. انتخاب پایه: پایه یک درخت انگور سالم و قوی است که پیوندک طی عملیات پیوند زنی، به آن اضافه خواهد شد. بنابراین باید ریشه‌ های پایه کامل باشد و مقاومت و استحکام مناسب و همچنین باردهی سالانه خوبی داشته باشد. هچنین مقاومت مطلوبی نسبت به سرمای بهاره و زمستانه و آفات و بیماری ‌ها داشته باشد.
2. انتخاب و برداشت پیوندک: پیوندک یک شاخه سالم از رقم انگور مورد نظر است که باید در فصل زمستان تهیه شود. انتخاب پیوندک ناسالم و نابالغ نه تنها به افزایش بازدهی کمکی نمی کند، بلکه میوه دهی درخت پایه را نیز عقب می اندازد. پیوندک خوب را باید از درختی که عاری از بیماری ‌های ویروسی است تهیه کنیم و به سایر بیماری ‌ها و آفات نیز مقاومت داشته باشد. همچنین باید توجه کرد از درختی که باردهی نامنظم دارد به هیچ عنوان نباید برای تهیه پیوندک استفاده کنیم.
3. ایجاد شکاف یا برش در پایه: این کار اغلب با استفاده از ابزارهای مناسب مانند چاقو یا دریل انجام می ‌شود. قرار دادن قلمه در شکاف یا سوراخی که بر روی پایه ایجاد شده است. این مرحله باید به نحوی انجام شود که تماس کامل بین بافت ‌های دو درخت انجام گردد.
4. محافظت و مراقبت از پیوند: محافظت از محل پیوند با استفاده از نوار پلاستیک یا ماده مشابه، تا از خشک شدن جلوگیری کند و محیط مناسب برای الحاق بافت‌ ها ایجاد کند. همچنین مراقبت از درخت پیوند داده شده و آبیاری و تغذیه مناسب تا به رشد و توسعه کمک کند.

انواع روش های پیوند انگور

درختان انگور معمولا به روش قلمه‌ زنی یا پیوندی تکثیر می‌ شود. پیوند انگور جز روش‌ های غیرجنسی محسوب می‌ شود که در آن ویژگی ‌های دو گیاه با هم ترکیب می‌ شوند.

پیوند انگور یک فرآیند زمان ‌بر است که نیاز به صبر و تمرین دارد. انگورهایی که قرار است پیوند زده شوند حتما باید سالم و قوی، بدون بیماری و نسبتا جوان باشند. معمولا قلمه را از بین گیاهانی انتخاب می ‌کنند که خوابند، اما در برخی موارد از بافت‌ های در حال رشد نیز استفاده می ‌کنند. در ادامه به معرفی انواع روش های پیوند انگور می پردازیم:

پیوند شکافی یا اسکنه ای

تکنیک شکافی روش ساده ‌ای در پیوند انگور است که از جواب ‌دهی و موفقیت بالایی برخوردار است. این تکنیک برای انگورهایی که تنه قطوری دارند، بیشتر استفاده می ‌شود.

در پیوند شکافی یا همان اسکنه ای باید حدود 30 دقیقه قبل از پیوند انگور، قسمت پایه را با تیغه شکافته و قسمت شکافته شده را با کمک یک تیغه باز نگه دارید و پیوندک را با برش دادن انتهای آن به شکل “V” در آورده و آماده کنید. سپس پیوندک را داخل شکاف قرار دهید و با چسب محکم کنید.

پیوند پوستی

پیوند پوستی از دیگر انواع پیوند زدن انگور است که مختص زمانی است که بین پوست و تنه شیره وجود داشته باشد. در واقع این روش شبیه پیوند اسکنه ای است، با این تفاوت که به جای ایجاد شکاف و قرار دادن پیوندک در شکاف، پیوندک را در زیر پوست پایه قرار می ‌دهند. درصد گیرایی در این روش پیوند بسیار زیاد است.

برای تثبیت پیوند زیر پوست پایه، پوست را از روی پایه جدا می ‌کنند طوری که یک یا دو شکاف موازی نزدیک هم به طور عمودی ایجاد ‌شود. برای آماده کردن پیوندک را از قسمت پایینی به صورت قلم خطاطی برش داده و پشت آن را نیز برش کوچکی در پوست می‌ دهیم. پس از آن، پوست پایه را کنار زده و پیوندک را در شکاف قرار می ‌دهند. در پایان با میخ یا سیم مفتولی محکم می‌ شود و حتما باید با چسب باغبانی پوشانده شود.

پیوند شلاقی

پیوند شلاقی روشی رایج برای تکثیر بسیاری از گونه های گیاهان است. در روش پیوند انگور شلاقی، معمولا انتخاب پایه از بین انگورهای 1 الی 2 ساله با قطر 3 الی 4 سانتیمتر است‌. در روش شلاقی قطر پیوندک باید با قطر پایه منطبق باشد.

این نوع پیوند را می توان در مزرعه و یا در گلخانه انجام داد. در فرآیند پیوند شلاقی ابتدا پیوندک را با زاویه ‌ای نوک تیز به طول ۳ تا ۵ سانتیمتر برش می دهند. همچنین قسمت پایه را نیز با زاویه ‌ای به همان طول میبرند. سپس کامبیوم (بافتی که در گیاهان مسئولیت رشد ثانویه را دارد و به ایجاد بافت ‌های جدید کمک می‌کند) پیوندک و پایه را باید طوری روی یکدیگر قرار دهید که کاملا مطابق شوند. سپس جهت استحکام و گیرایی پیوند هردو را با کمک چسب پیوند می ‌پوشانند تا پیوند بین کامبیوم ‌های آن‌ها شکل بگیرد.

پیوند شکمی

این روش پیوند با نام‌ های  پیوند سپری یا تی شکل (T) نیز شناخته می‌ شود. این روش پیوند معمولا در فصل بهار و تابستان انجام می‌ شود. در این روش پیوند، با ایجاد یک برش افقی و عمودی روی پایه دو طرف محل برش داده شده را باز می ‌کنند. پیوندک را نیز یک سانتیمتر بالاتر از جوانه تا یک سانتیمتر پایین تر برش نازک داده و سپس آن را جدا می ‌کنند. در آخر پیوندک را در محل برش روی پایه قرار داده و محکم می ‌بندند تا از ورود هوا به داخل آن جلوگیری کنند. چون در صورت نفوذ هوا، احتمال گرفتن پیوند بسیار پایین می ‌آید.

تفاوت انگور ریشه‌دار و پیوندی

انگور به سادگی و توسط ریشه خود، یک قلمه از نوع دیگر را می ‌گیرد و آن را ریشه می ‌دهد، از نظر ژنتیکی گیاه دیگری به طور یکسان بسازد. بنابراین اگر قسمت بالایی بمیرد و انگور از ریشه جوانه بزند، همان نوع گیاه دوباره سبز می‌ شود. اما پیوند زدن انگور از دو گیاه مجزا تشکیل شده است و اساساً یک قسمت ریشه (پایه) را به جوانه (پیوندک) گیاه دیگر می ‌پیوندد.

بیشتر بخوانید: هرس سبز انگور

عوامل موثر در پیوند انگور

همانطور که در جریان هستید انواع پیوند در درختان عملی حساس است و در این عمل، عوامل متعددی دخیل هستند که هر کدام از آنها می‌تواند نقش مهم و بسزایی را در گیرایی پیوند ایفا کند. در این قسمت به چند نمونه از این عوامل می پردازیم.

انتخاب پایه انگور مناسب:

برای افزایش بازدهی و جلوگیری از خسارت‌ ها و هزینه‌ ها انتخاب پایه مناسب بسیار ضروری است. به این دلیل بهتر است اول ویژگی ‌های آن را بشناسید و بعد درخت پایه خود را انتخاب کنید. یک پایه خوب باید:

• زیاد کردن آن برای ما کم هزینه و آسان باشد.
• پایه خوب باید نسبت به سرمای بهاره و زمستانه مقاوم باشد.
• سیستم ریشه‌های آن کامل باشد.
• مقاومت و استحکام خوبی داشته باشد.
• باردهی منظم و سالانه داشته باشد و هر سال میوه بدهد.
• پوست دهی راحتی داشته باشد.
• حتما نسبت به آفات و بیماری‌ها مقاوم باشد.

انتخاب پیوندک انگور:

از دیگر مواردی که باید در انتخاب آن دقت کنید، پیوندک مناسب است. انتخاب پیوندکی بالغ نباشد و ناسالم باشد باعث عدم موفقیت در گیرایی پیوند می ‌شود.

برخی ویژگی ‌های یک پیوندک خوب عبارتند از:

• نباید از درختی که به بیماری ‌های ویروسی آلوده است پیوندک تهیه کنیم.
• باید کاملا بالغ باشد (اگر از درختی که هنوز به بلوغ نرسیده پیوندک تهیه کنید، درخت پایه را عقب انداخته ‌اید)
• توجه کنید از درختی که سال آوری دارد به هیچ عنوان پیوندک تهیه نکنید.
• ترجیحا شناسنامه داشته باشد (اطلاعات کامل شامل سن و رقم درختی که از آن پیوندک تهیه شده را داشته باشد)

همچنین عوامل دیگری مانند نوع و مرغوبیت خاک، چگونگی آبیاری، تامین نیازهای کودی درخت، شرایط آب و هوایی و… می ‌توانند میزان موفقیت پیوند درختان انگور را دچار تغییر و تحول کنند.

هر چقدر که ما بتوانیم چنین عواملی را با دقت نظر بیشتری رعایت کنیم شانس پیوند موفقیت آمیز ما بالاتر خواهد رفت.

مقاله پیشنهادی: بهترین رقم انگور مناسب کاشت

خاک مناسب برای پیوند انگور:

از عوامل مهم و تاثیرگذار در پیوند انگور، وجود خاکی مناسب و با کیفیت است. بالا بودن کیفیت خاک می ‌تواند بر افزایش رشد و محصول تاثیر زیادی داشته باشد و روند پیوند درخت انگور را سرعت ببخشد.

خاک باید فاقد از هرگونه بیماری و آفات باشد تا بستری مناسب برای رشد گیاه فراهم شود. یکی از عوامل کیفیت بالای خاک، میزان کودهای آلی و معدنی آن است. از بهترین کودهایی که برای افزایش موفقیت در پیوند انگور می ‌توان استفاده کرد شامل موارد زیر است:

• کود نیتروژن بالا
• کود فسفر
• کود پتاس
• کلسیم
• عناصر میکرو
• کودهای آلی

از دیگر موارد مهم خاک که باید در پیوند زدن انگور به آن توجه ویژه‌ ای داشته باشید، میزان PH خاک است. مقدار PH مناسب برای رشد انگور بین ۵.۵ تا ۷ است که می‌ توانید برای تنظیم میزان آن از آهک و گوگرد کمک بگیرید. آهک مقدار PH را افزایش و کود گوگرد میزان PH را کاهش می‌ دهد.

سخن پایانی

پیوند انگور روشی مؤثر برای بهبود کیفیت و افزایش بازدهی در باغات انگور است که با تولید میوه‌ های مقاوم و سازگار در شرایط مختلف، می ‌تواند عملکرد بهتری ارائه دهد. با انتخاب درست پایه و پیوندک، و رعایت شرایط محیطی و خاکی، این روش به کاهش بیماری ‌ها و سودآوری بیشتر کمک می‌ کند و در توسعه کشاورزی ایران جایگاه ویژه ‌ای دارد. رعایت اصول و توصیه‌ های لازم، موفقیت این فرآیند را تضمین می ‌کند.

جدول چکیده مطلب: انواع پیوند انگور

نقل قول: 

Grafting is a technique that joins the tissues of two plants together so they continue to grow as one plant.

In viticulture this technique allows grape vines to express the desirable varietal characteristics of the scion (upper part of the joined plant) in the fruits, while developing or keeping the root system of the rootstock (lower part of the joined plant).

منابع خارجی:

ecanter – en.wikipedia – abshang

سوالات متداول: